• ధృతరాష్ట్ర ఉవాచ ।

  ధర్మక్షేత్రే కురుక్షేత్రే
  సమవేతా యుయుత్సవః ।
  మామకాః పాండవాశ్చైవ
  కిమకుర్వత సంజయ ।। 1 ।।

• సంజయ ఉవాచ ।

  దృష్ట్వా తు పాండవానీకం వ్యూఢం దుర్యోధనస్తదా ।
  ఆచార్యముపసంగమ్య రాజా వచనమబ్రవీత్ ।। 2 ।।
• పశ్యైతాం పాండుపుత్రాణామ్ ఆచార్య మహతీం చమూమ్ ।
  వ్యూఢాం ద్రుపదపుత్రేణ తవ శిష్యేణ ధీమతా ।। 3 ।।
• అత్ర శూరా మహేష్వాసా భీమార్జునసమా యుధి ।
  యుయుధానో విరాటశ్చ ద్రుపదశ్చ మహారథః ।। 4 ।।
• ధృష్టకేతుశ్చేకితానః కాశిరాజశ్చ వీర్యవాన్ ।
  పురుజిత్ కుంతిభోజశ్చ శైబ్యశ్చ నరపుంగవః ।। 5 ।।
• యుధామన్యుశ్చ విక్రాంత ఉత్తమౌజాశ్చ వీర్యవాన్ ।
  సౌభద్రో ద్రౌపదేయాశ్చ సర్వ ఏవ మహారథాః ।। 6 ।।
• అస్మాకం తు విశిష్టా యే తాన్నిబోధ ద్విజోత్తమ ।
  నాయకా మమ సైన్యస్య సంజ్ఞార్థం తాన్ బ్రవీమి తే ।। 7 ।।
• భవాన్ భీష్మశ్చ కర్ణశ్చ కృపశ్చ సమితింజయః ।
  అశ్వత్థామా వికర్ణశ్చ సౌమదత్తిస్తథైవ చ ।। 8 ।।
• అన్యే చ బహవః శూరా మదర్థే త్యక్తజీవితాః ।
  నానాశస్త్ర ప్రహరణాః సర్వే యుద్ధవిశారదాః ।। 9 ।।
• అపర్యాప్తం తదస్మాకం బలం భీష్మాభిరక్షితమ్।
  పర్యాప్తం త్విదమేతేషాం బలం భీమాభిరక్షితం ।। 10 ।।
• అయనేషు చ సర్వేషు యథాభాగమవస్థితాః ।
  భీష్మమేవాభిరక్షంతు భవంతః సర్వ ఏవ హి ।। 11 ।।
• తస్య సంజనయన్హర్షం కురువృద్ధః పితామహః ।
  సింహనాదం వినద్యోచ్చైః శంఖం దధ్మౌ ప్రతాపవాన్ ।। 12 ।।
• తతః శంఖాశ్చ భేర్యశ్చ పణవానకగోముఖాః ।
  సహసైవాభ్యహన్యంత స శబ్దస్తుములోఽభవత్ ।। 13 ।।
• తతః శ్వేతైర్హయైర్యుక్తే మహతి స్యందనే స్థితౌ ।
  మాధవః పాండవశ్చైవ దివ్యౌ శంఖౌ ప్రదధ్మతుః ।। 14 ।।
• పాంచజన్యం హృషీకేశో దేవదత్తం ధనంజయః ।
  పౌండ్రం దధ్మౌ మహాశంఖం భీమకర్మా వృకోదరః ।। 15 ।।
• అనంతవిజయం రాజా కుంతీపుత్రో యుధిష్ఠిరః ।
  నకులః సహదేవశ్చ సుఘోషమణిపుష్పకౌ ।। 16 ।।
• కాశ్యశ్చ పరమేష్వాసః శిఖండీ చ మహారథః ।
  ధృష్టద్యుమ్నో విరాటశ్చ సాత్యకిశ్చాపరాజితః ।। 17 ।।
• ద్రుపదో ద్రౌపదేయాశ్చ సర్వశః పృథివీపతే ।
  సౌభద్రశ్చ మహాబాహుః శంఖాన్ దధ్ముః పృథక్ పృథక్ ।। 18 ।।
• స ఘోషో ధార్తరాష్ట్రాణాం హృదయాని వ్యదారయత్ ।
  నభశ్చ పృథివీం చైవ తుములోఽభ్యనునాదయన్ ।। 19 ।।
• అథ వ్యవస్థితాన్ దృష్ట్వా ధార్తరాష్ట్రాన్ కపిధ్వజః ।
  ప్రవృత్తే శస్త్రసంపాతే ధనురుద్యమ్య పాండవః ।। 20 ।।
• హృషీకేశం తదా వాక్యమిదమాహ మహీపతే ।
  అర్జున ఉవాచ ।
  సేనయోరుభయోర్మధ్యే రథం స్థాపయ మేఽచ్యుత ।। 21 ।।
• యావదేతాన్ నిరీక్షేఽహం యోద్ధుకామానవస్థితాన్ ।
  కైర్మయా సహ యోద్ధవ్యమ్ అస్మిన్ రణసముద్యమే ।। 22 ।।
• యోత్స్యమానానవేక్షేఽహం య ఏతేఽత్ర సమాగతాః ।
  ధార్తరాష్ట్రస్య దుర్బుద్ధేః యుద్ధే ప్రియచికీర్షవః ।। 23 ।।

• సంజయ ఉవాచ ।

  ఏవముక్తో హృషీకేశో గుడాకేశేన భారత ।
  సేనయోరుభయోర్మధ్యే స్థాపయిత్వా రథోత్తమమ్ ।। 24 ।।
• భీష్మద్రోణప్రముఖతః సర్వేషాం చ మహీక్షితామ్ ।
  ఉవాచ పార్థ పశ్యైతాన్ సమవేతాన్ కురూనితి ।। 25 ।।
• తత్రాపశ్యత్ స్థితాన్ పార్థః పితౄనథ పితామహాన్ ।
  ఆచార్యాన్మాతులాన్భ్రాతౄన్ పుత్రాన్ పౌత్రాన్ సఖీంస్తథా ।। 26 ।।
• శ్వశురాన్ సుహృదశ్చైవ సేనయోరుభయోరపి ।
  తాన్ సమీక్ష్య స కౌంతేయః సర్వాన్ బంధూనవస్థితాన్ ।। 27 ।।
• కృపయా పరయావిష్టో విషీదన్నిదమబ్రవీత్ ।
  అర్జున ఉవాచ ।
  దృష్ట్వేమం స్వజనం కృష్ణ యుయుత్సుం సముపస్థితమ్ ।। 28 ।।
• సీదంతి మమ గాత్రాణి ముఖం చ పరిశుష్యతి ।
  వేపథుశ్చ శరీరే మే రోమహర్షశ్చ జాయతే ।। 29 ।।
• గాండీవం స్రంసతే హస్తాత్ త్వక్చైవ పరిదహ్యతే ।
  న చ శక్నోమ్యవస్థాతుం భ్రమతీవ చ మే మనః ।। 30 ।।
• నిమిత్తాని చ పశ్యామి విపరీతాని కేశవ ।
  న చ శ్రేయోఽనుపశ్యామి హత్వా స్వజనమాహవే ।। 31 ।।
• న కాంక్షే విజయం కృష్ణ న చ రాజ్యం సుఖాని చ ।
  కిం నో రాజ్యేన గోవింద కిం భోగైర్జీవితేన వా ।। 32 ।।
• యేషామర్థే కాంక్షితం నో రాజ్యం భోగాః సుఖాని చ ।
  త ఇమేఽవస్థితా యుద్ధే ప్రాణాంస్త్యక్త్వా ధనాని చ ।। 33 ।।
• ఆచార్యాః పితరః పుత్రాస్తథైవ చ పితామహాః ।
  మాతులాః శ్వశురాః పౌత్రాః శ్యాలాః సంబంధిన స్తథా ।। 34 ।।
• ఏతాన్న హంతుమిచ్ఛామి ఘ్నతోఽపి మధుసూదన ।
  అపి త్రైలోక్యరాజ్యస్య హేతోః కిం ను మహీకృతే ।। 35 ।।
• నిహత్య ధార్తరాష్ట్రాన్నః కా ప్రీతిః స్యాజ్జనార్దన ।
  పాపమేవాశ్రయేదస్మాన్ హత్వైతానాతతాయినః ।। 36 ।।
• తస్మాన్నార్హా వయం హంతుం ధార్తరాష్ట్రాన్ స్వబాంధవాన్ ।
  స్వజనం హి కథం హత్వా సుఖినః స్యామ మాధవ ।। 37 ।।
• యద్యప్యేతే న పశ్యంతి లోభోపహతచేతసః ।
  కులక్షయకృతం దోషం మిత్రద్రోహే చ పాతకమ్ ।। 38 ।।
• కథం న జ్ఞేయమస్మాభిః పాపాదస్మాన్నివర్తితుమ్ ।
  కులక్షయకృతం దోషం ప్రపశ్యద్భిర్జనార్దన ।। 39 ।।
• కులక్షయే ప్రణశ్యంతి కులధర్మాః సనాతనాః ।
  ధర్మే నష్టే కులం కృత్స్నమధర్మోఽభిభవత్యుత ।। 40 ।।
• అధర్మాభిభవాత్ కృష్ణ ప్రదుష్యంతి కులస్త్రియః ।
  స్త్రీషు దుష్టాసు వార్ష్ణేయ జాయతే వర్ణసంకరః ।। 41 ।।
• సంకరో నరకాయైవ కులఘ్నానాం కులస్య చ ।
  పతంతి పితరో హ్యేషాం లుప్తపిండోదకక్రియాః ।। 42 ।।
• దోషైరేతైః కులఘ్నానాం వర్ణసంకరకారకైః ।
  ఉత్సాద్యంతే జాతిధర్మాః కులధర్మాశ్చ శాశ్వతాః ।। 43 ।।
• ఉత్సన్నకులధర్మాణాం మనుష్యాణాం జనార్దన ।
  నరకేఽనియతం వాసో భవతీత్యనుశుశ్రుమ ।। 44 ।।
• అహో బత మహత్పాపం కర్తుం వ్యవసితా వయమ్ ।
  యద్రాజ్యసుఖలోభేన హంతుం స్వజనముద్యతాః ।। 45 ।।
• యది మామప్రతీకారమశస్త్రం శస్త్రపాణయః ।
  ధార్తరాష్ట్రా రణే హన్యుః తన్మే క్షేమతరం భవేత్ ।। 46 ।।

• సంజయ ఉవాచ ।

  ఏవముక్త్వార్జునః సంఖ్యే రథోపస్థ ఉపావిశత్ ।
  విసృజ్య సశరం చాపం శోకసంవిగ్నమానసః ।। 47 ।।

అథ ద్వితీయోఽధ్యాయః – సాంఖ్యయోగః

• సంజయ ఉవాచ |

  తం తథా కృపయావిష్టమశ్రుపూర్ణాకులేక్షణమ్ |
  విషీదంతమిదం వాక్యమువాచ మధుసూదనః ||1||

• శ్రీభగవానువాచ |

  కుతస్త్వా కశ్మలమిదం విషమే సముపస్థితమ్ |
  అనార్యజుష్టమస్వర్గ్యమకీర్తికరమర్జున ||2||
• క్లైబ్యం మా స్మ గమః పార్థ నైతత్త్వయ్యుపపద్యతే |
  క్షుద్రం హృదయదౌర్బల్యం త్యక్త్వోత్తిష్ఠ పరంతప ||3||

• అర్జున ఉవాచ |

  కథం భీష్మమహం సాంఖ్యే ద్రోణం చ మధుసూదన |
  ఇషుభిః ప్రతియోత్స్యామి పూజార్హావరిసూదన ||4||
• గురూనహత్వా హి మహానుభావాన్ శ్రేయో భోక్తుం భైక్ష్యమపీహ లోకే |
  హత్వార్థకామాంసు గురునిహైవ భుంజీయ భోగానఽరుధిరప్రదిగ్ధాన్ ||5||
• న చైతద్విద్మః కతరన్నో గరీయో యద్వా జయేమ యద్వా నో జయేయుః |
  యానేవ హత్వా న జిజీవిషామస్తేఽవస్థితాః ప్రముఖే ధార్తరాష్ట్రాః ||6||
• కార్పణ్యదోషోపహతస్వభావః పృచ్ఛామి త్వాం ధర్మసంమూఢచేతాః |
  యచ్ఛ్రేయః స్యాన్నిశ్చితం బ్రూహి తన్మే శిష్యస్తేఽహం శాధి మాం త్వాం ప్రపన్నమ్ ||7||
• న హి ప్రపశ్యామి మమాపనుద్యాద్యచ్ఛోకముచ్ఛోషణమింద్రియాణాం |
  అవాప్య భూమావసపత్నమృద్ధం రాజ్యం సురాణామపి చాధిపత్యమ్ ||8||

• సంజయ ఉవాచ |

  ఏవముక్త్వా హృషీకేశం గుడాకేశః పరంతప |
  న యోత్స్య ఇతి గోవిందముక్త్వా తూష్ణీం బభూవ హ ||9||
• తమువాచ హృష్ణీశః ప్రహసన్నివ భారత్ |
  సేనయోరుభయోర్మధ్యే విషీదంతమిదం వచః ||10||

• శ్రీభగవానువాచ |

  అశోచ్యానన్వశోचస్త్వం ప్రజ్ఞావాదాంశ్చ భాషసే |
  గతాసూనగతాసూంశ్చ నానుశోచంతి పండితాః ||11||
• న త్వేవాహం జాతు నాసం న త్వం నేమే జనాధిపాః |
  న చైవ న భవిష్యామః సర్వే వయమతః పరమ్ ||12||
• దేహినోఽస్మిన్యథా దేహే కౌమారం యౌవనం జరా |
  తథా దేహాంతరప్రాప్తిర్ధీరస్తత్ర న ముహ్యతి ||13||
• మాత్రాస్పర్శాస్తు కౌంతేయ శీతోష్ణసుఖదుఃఖదాః |
  ఆగమాపాయినోఽనిత్యాస్తాంస్తితిక్షస్వ భారత్ ||14||
• యం హి న వ్యథయంత్యేతే పురుషం పురుషర్షభ |
  సమదుఃఖసుఖం ధీరం సోఽమృతత్వాయ కల్పతే ||15||
• నాసతో విద్యతే భావో నాభావో విద్యతే సతః |
  ఉభయోరపి దృష్టోఽంతస్త్వనయోస్తత్త్వదర్శిభిః ||16||
• అవినాశి తు తద్విద్ధి యేన సర్వమిదం తతమ్ |
  వినాశమవ్యయస్యాస్య న కశ్చిత్కర్తుమఃర్హతి ||17||
• అంతవంత ఇమే దేహా నిత్యస్యోక్తాః శరీరిణః |
  అనాశినోఽప్రమేయస్య తస్మాద్యుధ్యస్వ Bharat ||18||
• య ఏనం వేత్తి హంతారం యశ్చైనం మన్యతే హతమ్ |
  ఉభౌ తౌ న విజానీతో నాయం హంతి న హన్యతే ||19||
• న జాయతే మ్రియతే వా కదాచిన్నాయం భూత్వా భవితా వా న భూయః |
  అజో నిత్యః శాశ్వతోఽయం పురాణో న హన్యతే హన్యమానే శరీరే ||20||
• వేదావినాశినం నిత్యం య ఏనమజమవ్యయమ్ |
  అథం స పురుషః పార్థ కం ఘాతయతి హంతి కమ్ ||21||
• వాసాంసి జీర్ణాని యథా విహాయ నవాని గృహ్ణాతి నరోఽపరాణి |
  తథా శరీరాణి విహాయ జీర్ణాన్యన్యాని సంయాతి నవాని దేహీ ||22||
• నైనం ఛిందంతి శస్త్రాణి నైనం దహతి పావకః |
  న చైనం క్లేదయంత్యాపో న శోషయతి మారుతః ||23||
• అచ్చేద్యోఽయమదాహ్యోఽయమక్లేద్యోఽశోష్య ఏవ చ |
  నిత్యః సర్వగతః స్థాణురచలోఽయం సనాతనః ||24||
• అవ్యక్తోఽయమచింత్యోఽయమవికార్యోఽయముచ్యతే |
  తస్మాదేవం విదిత్వైనం నానుశోచితుమఃర్హసి ||25||
• అథ చైనం నిత్యజాతం నిత్యం వా మన్యసే మృతమ్ |
  తథాపి త్వం మహాబాహో నైవం శోచితుమఃర్హసి ||26||
• జాతస్య హి ధ్రువో మృత్యుర్ధ్రువం జన్మ మృతస్య చ |
  తస్మాదపరిహార్యేఽర్థే న త్వం శోచితుమఃర్హసి ||27||
• అవ్యక్తాదీని భూతాని వ్యక్తమధ్యాని Bharat |
  అవ్యక్తనిధనాన్యేవ తత్ర కా పరిదేవనా ||28||
• ఆశ్చర్యవత్పశ్యతి కశ్చిదెనమాశ్చర్యవద్వదతి తథైవ చాన్యః |
  ఆశ్చర్యవచ్చైనమన్యః శృణోతి శ్రుత్వాప్యేనం వేద న చైవ కశ్చిత్ ||29||
• దేహీ నిత్యమవధ్యోఽయం దేహే సర్వస్య Bharat | తస్మాతం సర్వాణి భూతాని న త్వం శోచితుమఃర్హసి ||30||
• స్వధర్మమపి చావేక్ష్య న వికంపితుమఃర్హసి |
  ధర్మ్యాద్ధి యుద్ధాచ్ఛ్రేయోఽన్యత్క్షత్రియస్య న విద్యతే ||31||
• యదృచ్ఛయా చోపపన్నం స్వర్గద్వారమపావృతమ్ |
  సుఖినః క్షత్రియాః పార్థ లభంతే యుద్ధమీదృశమ్ ||32||
• అథ చేత్త్వమిమం ధర్మ్యం సంగ్రామం న కరిష్యసి |
  తతః స్వధర్మం కీర్తిం చ హిత్వా పాపమవాప్స్యసి ||33||
• అకీర్తించాపి భూతానీ కథయిష్యంతి తేఽవ్యయామ్ |
  సంభావితస్య చాకీర్తిర్మరణాదతిరిచ్యతే ||34||
• భయాద్రణాదు ఉపరతం మంస్యంతే త్వాం మహారథాః |
  యేషాం చ త్వం బహుమతో భూత్వా యాస్యసి లాఘవమ్ ||35||
• అవాచ్యవాదాంశ్చ బహూన్ వదిష్యంతి తవాహితాః |
  నిందంతస్తవ సామర్థ్యం తతో దుఃఖతరం ను కిమ్ ||36||
• హతో వా ప్రాప్స్యసి స్వర్గం జిత్వా వా భోక్ష్యసే మహీమ్ |
  తస్మాదుత్తిష్ఠ కౌంతేయ యుద్ధాయ కృతనిశ్చయః ||37||
• సుఖదుఃఖే సమే కృత్వా లాభాలాభౌ జయాజయౌ |
  తతో యుద్ధాయ యుజ్యస్వ నైవం పాపమవాప్స్యసి ||38||
• ఏషా తేఽభిహితా సాంక్యే బుద్ధిర్యోగే త్విమాం శృణు |
  బుద్ధ్యా యుక్తో యయా పార్థ కర్మబంధం ప్రచ్ఛిత్స్యసి ||39||
• నేహాభిక్రమనాశోఽస్తి ప్రత్యవాయో న విద్యతే |
  స్వల్పమప్యస్య ధర్మస్య త్రాయతే మహతో భయాత్ ||40||
• వ్యవసాయాత్మికా బుద్ధిః ఏకేహ కురునందన |
  బహుశాఖా హ్యనంతాశ్చ బుద్ధయోఽవ్యవసాయినామ్ ||41||
• యామిం పుష్పితాం వాచం ప్రవరంత్యవిపశ్చితః |
  వేదవాదరతాః పార్థ నాన్యదస్తీతి వాదినః ||42||
• కామాత్మానః స్వర్గపరా జన్మకర్మఫలప్రదామ్ |
  క్రియావిశేషబహులాం భోగైశ్వర్యగతిం ప్రతిః ||43||
• భోగైశ్వర్యప్రసక్తానాం తయాపహృతచేతసామ్ |
  వ్యవసాయాత్మికా బుద్ధిః సమాధౌ న విద్యతే ||44||
• త్రైగుణ్యవిషయా వేదా నిస్త్రైగుణ్యో భవార్జున |
  నిర్ద్వంద్వో నిత్యసత్త్వస్థో నిర్యోగక్షేమ ఆత్మవాన్ ||45||
• యావాన్ అర్థ ఉదపానే సర్వతః సముప్లుతోదకే |
  తావాన్సర్వేషు వేదేషు బ్రాహ్మణస్య విజానతః ||46||
• కర్మణ్యేవాధికారస్తే మా ఫలేషు కదాచన |
  మా కర్మఫలహేతుర్భూమా తే సంగోఽస్త్వకర్మణి ||47||
• యోగస్థః కురు కర్మాణి సంగం త్యక్త్వా ధనంజయ |
  సిద్ధ్యసిద్ధ్యోః సమో భూత్వా సమత్వం యోగ ఉచ్యతే ||48||
• దూరేన హ్యవరం కర్మ బుద్ధియోగాద్ధనంజయ |
  బుద్ధౌ శరణమన్విచ్ఛ కృపణాః ఫలహేతవః ||49||
• బుద్ధియుక్తో జహాతీహ ఉభే సుకృతదుష్కృతే |
  తస్మాదయోగాయ యుజ్యస్వ యోగః కర్మసు కౌశలమ్ ||50||
• కర్మజం బుద్ధియుక్తా హి ఫలం త్యక్త్వా మనీషిణః |
  జన్మబంధవినిర్ముక్తాః పదం గచ్ఛంత్యనామయమ్ ||51||
• యదా తే మోహకలిలం బుద్ధిర్వ్యతితరిష్యతి |
  తదా గంతాసి నిర్వేదం శ్రోతవ్యస్య శ్రుతస్య చ ||52||
• శ్రుతివిప్రతిపన్నా తే యదా స్థాస్యతి నిశ్చలా |
  సమాధావచలా బుద్ధిః తదా యోగమవాప్స్యసి ||53||

• అర్జున ఉవాచ |

  స్థితప్రజ్ఞస్య కా భాషా సమాధిస్తస్య కేశవ |
  స్థితధీః కిం ప్రభాషేత కిమాసీత వ్రజేత కిమ్ ||54||

• శ్రీభగవానువాచ |

  ప్రజహాతి యదా కామాన్ సర్వాన్పార్థ మనోగతాన్ |
  ఆత్మన్యేవాత్మనా తుష్టః స్థితప్రజ్ఞస్తదోచ్యతే ||55||
• దుఃఖేష్వనుద్విగ్నమనాః సుఖేషు విగతస్పృహః |
  వీతరాగభయక్రోధః స్థితధీర్మునిరుచ్యతే ||56||
• యః సర్వత్రానభిస్నెహస్తత్తత్తప్రాప్య శుభాశుభమ్ |
  నాభినందతి న ద్వేష్టి తస్య ప్రజ్ఞా ప్రతిష్ఠితా ||57||
• యదా సంహరతే చాయం కూర్మోఽఙ్గానీవ సర్వశః |
  ఇంద్రియాణీంద్రియార్థేభ్యస్తస్య ప్రజ్ఞా ప్రతిష్ఠితా ||58||
• విశయా వినివర్తంతే నిరాహారస్య దేహినః |
  రసవర్జం రసోఽప్యస్య పరందృష్ట్వా నివర్తతే ||59||
• యతతో హ్యపి కౌంతేయ పురుషస్య విపశ్చితః |
  ఇంద్రియాణి ప్రమాథీని హరంతి ప్రసభం మనః ||60||
• తాన్యసై యత్నయోఽపి సంయమ్య యుక్త ఆసీత మత్ పరః |
  వశేహి యస్యేంద్రియాణి తస్య ప్రజ్ఞా ప్రతిష్ఠితా ||61||
• ధ్యాయతో విషయాన్ పుంసః సంగస్తేషూపజాయతే |
  సంగాత్ సంజాయతే కామః కామాత్ క్రోధోఽభిజాయతే ||62||
• క్రోధాద్భవతి సంమోహః సంమోహాత్ స్మృతివిభ్రమః |
  స్మృతిభ్రంషాద్బుద్ధినాశో బుద్ధినాశాత్ ప్రణశ్యతి ||63||
• రాగద్వేషవియుక్తైస్తు విషయానింద్రియైశ్చరన్ |
  ఆత్మవశ్యైర్విధేయాత్మా ప్రసాదమధిగచ్ఛతి ||64||
• ప్రసాదే సర్వదుఃఖానాం హానిరస్యోపజాయతే |
  ప్రసన్నచేతసో హ్యాశు బుద్ధిః పరియవతిష్ఠతే ||65||
• నాస్తి బుద్ధిరయుక్తస్య న చాయుక్తస్య భావనా |
  నాభావయతః శాంతిరశాంతస్య కుతః సుఖమ్ ||66||
• ఇంద్రియాణాం హి చారతాం యన్మనః అనువిధీయతే |
  తదస్య హరతి ప్రజ్ఞాం వాయుర్నావమివాంభసి ||67||
• తస్మాద్యస్య మహాబాహో నిగృహీతాని సర్వశః |
  ఇంద్రియాణీంద్రియార్థేభ్యస్తస్య ప్రజ్ఞా ప్రతిష్ఠితా ||68||
• యా నిశా సర్వభూతానాం తస్యాం జాగర్తి సంయమీ |
  యస్యాం జాగ్రతి భూతాని సా నిశా పశ్యతో మునేః ||69||
• ఆపూర్యమాణమచలప్రతిష్ఠం సముద్రమాపః ప్రవిశంతి యద్వత్ |
  తద్వత్ కామా యం ప్రవిశంతి సర్వే స శాంతిమాప్నోతి న కామకామీ ||70||
• విహాయ కామాన్యః సర్వాన్ పుమాంశ్చరతి నిఃస్పృహః |
  నిర్మమో నిరహంకారః స శాంతిమధిగచ్ఛతి ||71||
• ఏషా బ్రాహ్మీ స్థితిః పార్థ నైనాం ప్రాప్య విముహ్యతే |
  స్థిత్వాస్యామంతకాళేఽపి బ్రహ్మనిర్వాణమృచ్ఛతి ||72||

03 వ అధ్యాయం శ్లోకాలు భగవద్గీత 3వ అధ్యాయం — **కర్మయోగము** మొత్తం శ్లోకాలు: **43** క్రింద 3వ అధ్యాయంలోని భగవద్గీత శ్లోకాలను తెలుగులో (తెలుగు లిపిలో) అందిస్తున్నాను: --- **శ్లోకము 1:** అర్జునుడు ఉవాచ | జ్యాయసీ చెత్ కర్మణస్తే మతా బుద్ధిర్జనార్దన | తత్ కిమ్ కర్మణి ఘోరే మాం నియోజయసి కేశవ || 3.1 || **శ్లోకము 2:** వ్యామిశ్రేణేవ వాక్యేన బుద్ధిం మోహయసీవ మే | తదేకం వద నిశ్చిత్య యేన శ్రేయోఽహమాప్నుయామ్ || 3.2 || **శ్లోకము 3:** శ్రీభగవానువాచ | లోకేఽస్మిన్ ద్వివిధా నిష్ఠా పురా ప్రోక్తా మయానఘ | జ్ఞానయోగేన సాంక్యానాం కర్మయోగేన యోగినాం || 3.3 || **శ్లోకము 4:** న కర్మణామనారంభాన్నైష్కర్మ్యం పురుషోఽశ్నుతే | న చ సన్న్యసనాదేవ సిద్ధిం సమధిగచ్ఛతి || 3.4 || **శ్లోకము 5:** న హి కశ్చిత్ క్షణమపి జాతు తిష్ఠత్యకర్మకృత్ | కార్యతే హ్యవశః కర్మ సర్వః ప్రకృతిజైర్గుణైః || 3.5 || **శ్లోకము 6:** కర్మేంద్రియాణి సంయమ్య య ఆస్తే మనసా స్మరన్ | ఇంద్రియార్థాన్ విమూఢాత్మా మిథ్యాచారః స ఉచ్యతే || 3.6 || **శ్లోకము 7:** యస్త్వింద్రియాణి మనసా నియమ్యారభతేఽర్జున | కర్మేంద్రియైః కర్మయోగమసక్తః స విశిష్యతే || 3.7 || **శ్లోకము 8:** నియతం కురు కర్మ త్వం కర్మ జ్యాయో హ్యకర్మణః | శరీరయాత్రాపి చ తే న ప్రసిద్ధ్యేదకర్మణః || 3.8 || **శ్లోకము 9:** యజ్ఞార్థాత్ కర్మణోఽన్యత్ర లోకోఽయం కర్మబంధనః | తదర్థం కర్మ కౌంతేయ ముక్తసంగః సమాచర || 3.9 || **శ్లోకము 10:** సహయజ్ఞాః ప్రజాః సృష్ట్వా పూరోవాచ ప్రజాపతిః | అనేన ప్రసవిష్యధ్వమేష వోఽస్త్విష్టకామధుక్ || 3.10 || **శ్లోకము 11:** దేవాన్ భావయతానేన తే దేవా భావయంతు వః | పరస్పరం భావయంతః శ్రేయః పరమవాప్స్యథ || 3.11 || **శ్లోకము 12:** ఇష్టాన్భోగాన్హి వో దేవా దాస్యంతే యజ్ఞభావితాః | తైర్దత్తానప్రదాయైభ్యో యో భుంక్తే స్తేన ఏవ సః || 3.12 || **శ్లోకము 13:** యజ్ఞశిష్టాశినః సంతో ముచ్యంతే సర్వకిల్బిషైః | భుంజతే తే త్వఘం పాపా యె పచంత్యాత్మకారణాత్ || 3.13 || **శ్లోకము 14:** అన్నాద్ భవంతి భూతాని పర్జన్యాదన్నసంభవః | యజ్ఞాద్ భవతి పర్జన్యో యజ్ఞః కర్మసముద్భవః || 3.14 || **శ్లోకము 15:** కర్మ బ్రహ్మోద్భవం విద్ధి బ్రహ్మాక్షరసముద్భవం | తస్మాత్ సర్వగతం బ్రహ్మ నిత్యం యజ్ఞే ప్రతిష్ఠితం || 3.15 || **శ్లోకము 16:** ఏవం ప్రభర్తితం చక్రం నానువర్తయతీహ యః | అఘాయురింద్రియారామో మోఘం పార్థ స జీవతి || 3.16 || **శ్లోకము 17:** యస్త్వాత్మరతిరేవ స్యాదాత్మతృప్తశ్చ మానవః | ఆత్మన్యేవ చ సంతుష్టస్తస్య కార్యం న విద్యతే || 3.17 || **శ్లోకము 18:** నైవ తస్య కృతేనార్థో నాకృతేనేహ కశ్చన | న చాస్య సర్వభూతేషు కశ్చిదర్థవ్యపాశ్రయః || 3.18 || **శ్లోకము 19:** తస్మాదసక్తః సతతం కార్యం కర్మ సమాచర | అసక్తో హ్యాచరన్ కర్మ పరం ఆప్నోతి పూరుషః || 3.19 || **శ్లోకము 20:** కర్మణైవ హి సంసిద్ధిమాస్తితా జనకాదయః | లోకసంగ్రహమేవాపి సంపశ్యన్ కర్తుమర్హసి || 3.20 || **శ్లోకము 21:** యద్యదాచరతి శ్రేష్ఠస్తత్తదేవేతరో జనః | స యత్ప్రమాణం కురుతే లోకస్తదనువర్తతే || 3.21 || **శ్లోకము 22:** న మే పార్థాస్తి కర్తవ్యం త్రిషు లోకేషు కించన | నానవాప్తమవాప్తవ్యం వర్త ఏవ చ కర్మణి || 3.22 || **శ్లోకము 23:** యది హ్యహం న వర్తేయం జాతు కర్మణ్యతంద్రితః | మమ వర్త్మానువర్తంతే మనుష్యాః పార్థ సర్వశః || 3.23 || **శ్లోకము 24:** ఉత్సీదేయురిమే లోకా న కుర్యాం కర్మ చేదహం | సంకరస్య చ కర్తా స్యాముపహన్యామిమాః ప్రజాః || 3.24 || **శ్లోకము 25:** సక్తాః కర్మణ్యవిద్వాంసో యథా కుర్వంతి భారత | కుర్యాద్విద్వాంస్తథాసక్తశ్చికీర్షుర్లోకసంగ్రహం || 3.25 || **శ్లోకము 26:** న బుద్ధిభేదం జనయేదజ్ఞానాం కర్మసంగినాం | జోషయేత్ సర్వకర్మాణి విద్యాన్ యుక్తః సమాచరన్ || 3.26 || **శ్లోకము 27:** ప్రకృతేః కర్మణి సర్వషః అహంకారవిమూఢాత్మా కర్తాహమితి మన్యతే || 3.27 || **శ్లోకము 28:** తత్త్వవిత్ తు మహాబాహో గుణకర్మవిభాగయోః | గుణా గుణేషు వర్తంత ఇతి మత్వా న సజ్జతే || 3.28 || **శ్లోకము 29:** ప్రకృతిగుణసమ్మూఢాః సజ్జంతే గుణకర్మసు | తానకృతస్నో విధ్వంసన్ కృత్స్నవిన్న వినీయుయాత్ || 3.29 || **శ్లోకము 30:** మయి సర్వాణి కర్మాణి సన్న్యస్యాధ్యాత్మచేతసా | నిరాశీర్నిర్మమో భూత్వా యుద్ధ్యస్వ విగతజ్వరః || 3.30 || **శ్లోకము 31:** యే మే మతమిదం నిత్యం అనుతిష్ఠంతి మానవాః | శ్రద్ధావంతోఽనసూయంతో ముచ్యంతే తేఽపి కర్మభిః || 3.31 || **శ్లోకము 32:** యే త్వేతదభ్యసూయంతో నానుతిష్ఠంతి మే మతం | సర్వజ్ఞానవిమూఢాంస్తాన్ విద్ధి నష్టానచేతసః || 3.32 || **శ్లోకము 33:** సదృశం చేతసః స్వస్య కర్మణః క్రతుమర్పణం | నిగ్రహః కిం కరిష్యతి || 3.33 || **శ్లోకము 34:** ఇంద్రియస్యేంద్రియస్యార్థే రాగద్వేషౌ వ్యవస్థితౌ | తయోర్న వశమాగచ్ఛేత్తౌ హ్యస్య పరిపంథినౌ || 3.34 || **శ్లోకము 35:** శ్రేయాన్ స్వధర్మో విగుణః పరధర్మాత్ స్వనుష్ఠితాత్ | స్వధర్మే నిధనం శ్రేయః పరధర్మో భయావహః || 3.35 || **శ్లోకము 36:** అర్జున ఉవాచ | అథ కెనం ప్రయుక్తోఽయం పాపం చరతి పూరుషః | అనిచ్ఛన్నపి వార్ష్ణేయ బలాదివ నియోజితః || 3.36 || **శ్లోకము 37:** శ్రీభగవానువాచ | కామ ఏష క్రోధ ఏష రజోగుణసముద్భవః | మహాశనో మహాపాప్మా విద్యేనం ఇహ వైరణం || 3.37 || **శ్లోకము 38:** ధూమేనావ్రియతే వహ్నిర్యథాదర్శో మలేన చ | యథోల్‌బేనావృతో గర్భస్తథా తేనేదమావృతం || 3.38 || **శ్లోకము 39:** ఆవృతం జ్ఞానమేతేన జ్ఞానినో నిత్యవైరిణా | కామరూపేణ కౌంతేయ దుష్పూరేణానలేన చ || 3.39 || **శ్లోకము 40:** ఇంద్రియాణి మనో బుద్ధిరస్యాధిష్ఠానం ఉచ్యతే | ఏతైర్విమోహయత్యేష జ్ఞానమావృత్య దేహినం || 3.40 || **శ్లోకము 41:** తస్మాత్ త్వమింద్రియాణ్యాదౌ నియమ్య భరతర్షభ | పాప్మానం ప్రజహి హ్యేనం జ్ఞానవిజ్ఞాననాశనమ్ || 3.41 || **శ్లోకము 42:** ఇంద్రియాణి పరాణ్యాహుః ఇంద్రియేభ్యః పరం మనః | మనసస్తు పరా బుద్ధిః యో బుద్ధేః పరతస్తు సః || 3.42 || **శ్లోకము 43:** ఏవం బుద్ధేః పరం బుద్ధ్వా సంస్తభ్యాత్మానం ఆత్మనా | జహి శత్రుం మహాబాహో కామరూపం దురాసదం || 3.43 ||

04 వ అధ్యాయం శ్లోకాలు

05 వ అధ్యాయం శ్లోకాలు

06 వ అధ్యాయం శ్లోకాలు

07 వ అధ్యాయం శ్లోకాలు

08 వ అధ్యాయం శ్లోకాలు

09 వ అధ్యాయం శ్లోకాలు

10 వ అధ్యాయం శ్లోకాలు

11 వ అధ్యాయం శ్లోకాలు

• అర్జున ఉవాచ

  ఏవం సతతయుక్తా యే
  భక్తాస్త్వాం పర్యుపాపతే |
  యే చాప్యక్షరమవ్యక్తం
  తేషాం కే యోగవిత్తమాః || 1

• శ్రీ భగవాన్ ఉవాచ

  మయ్యావేశ్య మనో యే మాం నిత్యయుక్తా ఉపాసతే !
  శ్రద్ధయా పరయోపేతాః తే మే యుక్తతమా మతాః !! 2

• యే త్వక్షరమనిర్దేశ్యమ్ అవ్యక్తం పర్యుపాసతే !
  సర్వత్రగమచింత్యం చ కూటస్థమచలం ధ్రువమ్ !! 3

• సంనియమ్యేంద్రియగ్రామం సర్వత్ర సమబుద్ధయః !
  తే ప్రాప్నువంతి మామేవ సర్వభూతహితే రతాః !! 4

• క్లేశో ధికతరస్తేషామ్ అవ్యక్తాసక్తచేతసామ్ !
  అవ్యక్తా హి గతిర్దుఃఖం దేహవద్భిరవాప్యతే !! 5

• యే తు సర్వాణి కర్మాణి మయి సన్న్యస్య మత్పరాః !
  అనన్యేనైవ యోగేన మాం ధ్యాయంత ఉపాసతే !! 6

• తేషామహం సముద్దర్తా మృత్యు సంసార సాగరాత్ !
  భవామి నచిరాత్ పార్థ మయ్యావేశితచేతసామ్ !! 7

• మయ్యేవ మన ఆధత్స్వ మయి బుద్ధిం నివేశయ !
  నివసిష్యసి మయ్యేవ అత ఊర్ధ్వం న సంశయః !! 8

• అథ చిత్తం సమాధాతుం న శక్నోషి మయి స్థిరమ్ !!
  అభ్యాసయోగేన తతో మామిచ్చాప్తుం ధనంజయ !! 9

• అభాసేప్యసమర్థోసి మత్కర్మపరమో భవ !
  మదర్థమపి కర్మాణి కుర్వన్ సిద్ధిమావాప్స్యసి !! 10

• అథైతదప్యశక్తోసి కర్తుం మద్యోగమాశ్రితః !
  సర్వకర్మఫలత్యాగం తతః కురు యతాత్మవాన్ !! 11

• శ్రేయో హి జ్ఞానమభ్యాసాత్ జ్ఞానాద్ధ్యానం విశిష్యతే !
  ధ్యానాత్ కర్మఫలత్యాగః త్యాగాచ్చాంతిరనంతరమ్ !! 12

• అద్వేష్టా సర్వభాతానాం మైత్రః కరుణ ఏవ చ !
  నిర్మమో నిరహంకారః సమదుఃఖసుఖః క్షమీ !! 13

• సంతుష్టస్సతతం యోగీ యతాత్మా దృఢనిశ్చయః !
  మయ్యర్పితమనోబుద్ధిః యో మద్భక్తస్స మే ప్రియః !! 14

• యస్మాన్నోద్విజతే లోకో లోకాన్నోద్విజతే చ యః !
  హర్షామర్షభయోద్వేగైః ముక్తో యస్స చ మే ప్రియః !! 15

• అనపేక్షః శిచిర్దక్షః ఉదాసీనో గతవ్యథః !
  సర్వారంభపరిత్యాగీ యో మద్భక్తస్స మే ప్రియః !! 16

• యో న హృష్యతి న ద్వేష్టి న శోచతి న కాంక్షతి !
  శుభాశుభపరిత్యాగీ భక్తిమాన్ యస్స మే ప్రియః !! 17

• సమశ్శత్రౌ చ మిత్రే చ తథా మానవమానయోః !
  శీతోష్ణసుఖదుఃఖేషు సమస్సంగవివర్జితః !! 18

• తుల్యనిందాస్తుతిర్మౌనీ సంతుష్టో యేన కేనచిత్ !
  అనికేతః స్థిరమతిః భక్తిమాన్ మే ప్రియో నరః !! 19

• యే తు ధర్మ్యమృతమిదం యథోక్తం పర్యుపాసతే !
  శ్రద్దధానా మత్పరమా భక్తాస్తే తీవ మే ప్రియాః !! 20

13 వ అధ్యాయం శ్లోకాలు

14 వ అధ్యాయం శ్లోకాలు

15 వ అధ్యాయం శ్లోకాలు

17 వ అధ్యాయం శ్లోకాలు

18 వ అధ్యాయం శ్లోకాలు